Jadwiga Linde-Usiekniewicz

Paulina Nalewajko

Wpływ wyrażeń wprowadzających dialog literacki na jego interpretację – na przykładzie opowiadania Buen viaje, señor presidente Gabriela Garcíi Márqueza i jego polskiego przekładu

W naszym wystąpieniu pokażemy, że nie tylko semantyka, ale i składnia wyrażeń wprowadzających mowę niezależną może wpłynąć na interpretację samej mowy niezależnej. w oryginale opowiadania będącego przedmiotem naszej analizy występowanie w wyrażeniach wprowadzających zaimkowego dopełnienia dalszego odnoszącego się do  adresata wypowiedzi (hiszp. Le dijo – powiedział(a) mu’), a nie samego dijo (powiedział(a)’) przyczynia się do powstania efektu napięcia i konfliktu między bohaterami. w rezultacie wypowiedzi obu postaci okazują się jedynie pozornie uprzejme i świadczące o szacunku – faktycznie wskazują na toczący się między bohaterami swoisty pojedynek mentalny. Pokażemy też, iż w polskim przekładzie, gdzie czasownikom mowy nie towarzyszy zaimkowe dopełnienie dalsze, efekt taki nie zachodzi: zwłaszcza wypowiedzi jednego z bohaterów, stojącego niżej w hierarchii społecznej, tracą swoją hardość. Paradoksalnie jest to związane między innymi z tym, iż niektóre powiedział oryginału odnoszące się do wypowiedzi tego bohatera, zostały zastąpione przez inne czasowniki mowy, np. odparł. Choć czasowniki te mogłyby wskazywać na pewien rodzaj pojedynku słownego (odpiera się również ataki), to skutkują one tym, iż bohater ten traci inicjatywę w prowadzeniu dialogu i zostaje usunięty na wyraźnie podrzędną pozycję.