Stanowisko Prezydium Zarządu Towarzystwa Naukowego Warszawskiego w sprawie zmian w punktacji czasopism naukowych wprowadzonych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki
Towarzystwo Naukowe Warszawskie, jako gremium skupiające w swych szeregach ogromne grono najwybitniejszych polskich uczonych reprezentujących wszystkie ważne dziedziny nauki, wyraża głębokie zaniepokojenie ostatnimi działaniami Ministerstwa Edukacji i Nauki odnośnie do zmian w punktacji czasopism naukowych. Zmiany te zostały wprowadzone bez szerszych konsultacji ze środowiskiem naukowym, a przede wszystkim z ustawowo powołanym do tego organem – Komisją Ewaluacji Naukowej.
To posunięcie wprost prowadzące do skonfliktowania świata nauki w Polsce daje również asumpt do refleksji na temat aktualnej kondycji nauki w naszym kraju, zwłaszcza nauk humanistycznych i społecznych. Jest ona chronicznie niedoinwestowana, a nakłady na naukę nadal rażąco odbiegają od średnich wydatków na naukę w Unii Europejskiej. Wskutek tego najlepsze polskie uczelnie lokują się w 4 i 5 setce rankingów światowych, co jest wysoce poniżające. Nauka w Polsce, mimo ogromnego wsparcia środkami europejskimi, bez których już dawno by doszło do całkowitego załamania, jest nie tylko chronicznie niedoinwestowana. Brakuje bowiem przede wszystkim wizji najważniejszego elementu, czyli polityki rozwoju kadry nauko-badawczej. Prosta demograficzna analiza porównawcza wskazuje, że musimy wręcz podwoić liczbę pracowników sektora B+R, by dojść choćby do średniej unijnej, a to oznacza braki kadrowe blisko 100 tysięcy pracowników, n. b. głównie powiązanych z sektorem biznesowym. W próbach „reformy” sektora naukowego skupiono się głównie na rozwiązaniach biurokratyczno-formalnych, a sztuczne i bez uzasadnienia merytorycznego podnoszenie punktowej „wartości” czasopism będzie tylko przyspieszać prowincjonalizację nauki w Polsce, zwłaszcza w naukach humanistycznych i społecznych.
Obecny system punktowo grantowy, a zwłaszcza skala uznaniowości przy jego wdrażaniu, niszczą polską naukę. Punkty za publikacje przyznawane w sposób woluntarystyczny zakłócają właściwą hierarchię w nauce i prowadzą do jej ośmieszenia, a w naukach humanistycznych powodują rozrost przyczynkarstwa naukowego i dramatyczne obniżenie jakości prowadzonych badań. Tworzenie nowych systemów oceny, zbyt często sztucznie kreowanych i zawierających ewidentne elementy koniunkturalne, niszczy wieloletni dorobek nauki polskiej oraz generuje trudne do odrobienia szkody. Bezwzględnie należy doprowadzić do rozsądnego finansowania badań podstawowych, a granty – oczywiście potrzebne – należy traktować jako wzmacniające uzupełnienie w systemie finansowania nauki.
Towarzystwo Naukowe Warszawskie pragnie przy okazji niefortunnej zmiany punktacji czasopism naukowych zwrócić uwagę na szerszy kontekst funkcjonowania nauki polskiej i zachęcić do poważnej debaty nad jej stanem aktualnym i przyszłością. Jako stowarzyszenie o tradycjach sięgających dwóch stuleci, wyrażamy gotowość do aktywnego wzięcia w niej udziału.
Prezydium Zarządu Towarzystwa Naukowego Warszawskiego
Jerzy M. Langer (prezes)
Leszek Zasztowt (wiceprezes)
Wojciech Iwańczak (sekretarz generalny)
Grzegorz Grynkiewicz (z-ca sekretarza generalnego)
Teresa Rząca-Urban (skarbnik) Jolanta Sujecka (z-ca skarbnika)